16 Mayıs Uluslararası Çölyak Günü

Her yıl 16 Mayıs tarihi “Uluslararası Çölyak Günü” olarak belirlenmiştir. Bu özel günde düzenlenen faaliyetlerle çölyak hastalığı hakkında farkındalık oluşturmak ve bilgi edinilmesini sağlamak amaçlanmaktadır.

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı (Glüten Enteropatisi), bağırsaklardaki sindirimi sağlayan villus (tüysü oluşumlar) denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim sistemi hastalığıdır. Bu hasara buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahılların içinde bulunan glüten isimli bir protein neden olmaktadır.

Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır ve yaşamın herhangi bir döneminde ortaya çıkabilmektedir. Literatürde çölyak hastalığının çocukluk, ergenlik, orta yaş ve yaşlılıkta ortaya çıktığı görülmüştür. Türkiye’de çölyak hastalığı görülme sıklığı yüzde 1 ile binde 3 arasında değişmektedir. Hastalığın çok çeşitli belirtilerle ortaya çıkabilmesi, bazen alışılmadık şekillerde seyretmesi veya hiçbir belirti göstermemesi nedeniyle tanı konulabilen hasta oranının yüzde 10 olduğu tahmin edilmektedir.

Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Çölyak hastalığı olan çocuklarda özellikle karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, enfeksiyonlarda artış ve gelişme geriliği, kusma, kilo alamama ve boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtiler görülebilir.

İleri yaşlarda çölyak hastalığının belirtileri daha geniş bir yelpazeye yayılır. Yetişkinlerde görülen belirtiler şunlardır:

Geçmeyen, nedeni anlaşılamayan veya tekrarlayan sağlık sorunlarında çölyak hastalığı mutlaka akla gelmeli ve sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.

Çölyak Hastalığında Etkin Tedavi Yöntemi Nedir?

Çölyak hastalığında etkin olduğu bilinen tek tedavi, glütenin ömür boyu diyetten (beslenme düzeni) çıkarılması, glütenin tüketilmemesidir. Çölyak hastalığı olan kişiler; buğday, arpa, çavdar ve yulaflı gıdaları tüketmemeleri gerektiği gibi ayrıca marketlerde satılan hazır gıdaların içeriklerine de dikkat etmeli, mutlaka glütensiz gıdalarla beslenmelidir.

Glütensiz diyet uygulanmasındaki amaç; hastalığın var olan belirtilerini kontrol altına almak, hastaların yaşam kalitesini artırmak ve hastalıkla ilgili istenmeyen etkilerin oluşmasını önlemektir. Hastaların çoğunda, diyet tedavisine tam uyum sağlamalarının ardından klinik bulgularının tamamen düzeldiği, yapılan serolojik testlerde (kan testlerinde) elde edilen değerlerin normale döndüğü gözlenmektedir.

Çölyak Hastaları için Güvenli Yiyecekler Nelerdir?

Sebze, meyve ve bakliyatların tamamı
Katı ve sıvı yağlar
Yumurta, bal, reçel, basit toz şeker, zeytin
Kırmızı et, balık, tavuk (Et ürünleri katkılı olmamalı ve daha önce unlu bir ürün kızartılmış bir yağda kızartılmış olmamalıdır.)
Una batırılmamış konserve çeşitleri
Mısır, pirinç, patatesin hem kendileri hem de unları
Kestane unu, nohut unu, soya unu, üzüm çekirdeği unu
Evde çekilmiş güvenli baharatlar

T.C. Sağlık Bakanlığı Tarafından Çölyak Hastalığı Konusunda Yürütülen Çalışmalar

Yetişkinleri ve çocukları bilgilendirmek üzere afişler, broşürler hazırlanmış olup bu materyaller eğitimlerde kullanılmaktadır.
Okul sağlığı çalışmaları kapsamında öğrencilere çölyak hastalığı ile ilgili bilgilendirme yapılmaktadır.
“Çölyak Hastalığı Öğretmenlere Yönelik Bilgilendirme Rehberi” hazırlanmış ve Millî Eğitim Bakanlığına iletilmiştir.
Çölyak hastalığı olan öğrencilerin glütensiz besinlere kolay ulaşmasının sağlanması için kantinlerde/kafeteryalarda glütensiz ürünlerin bulundurulması, gıda otomatlarında ve yemekhanelerde glütensiz menülere yer verilmesinin sağlanmasına yönelik çalışmalar Millî Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ile sürdürülmektedir.
“Çölyak Hastalığında Aile Hekimleri için Tanı Tedavi İzlem Rehberi” hazırlanmıştır.
UNIİCEF (Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu) iş birliğiyle “Glütensiz Tarifler Magnet Kitapçık” hazırlanmış ve magnetler vatandaşa ulaştırılmak üzere İl Sağlık Müdürlüklerine gönderilmiştir.
“Toplu Beslenme Sistemleri (Toplu Tüketim Yerleri) için Ulusal Menü Planlama ve Uygulama Rehberi” güncellenmekte olup bu rehberde her bölüm için çölyak konusu işlenmiştir.
“Çölyak Eylem Planı” taslak olarak hazırlanmış olup çalışmalar devam etmektedir.

Çölyak hastalığı hakkında detaylı bilgiye T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığının web sitesindeki “Metabolizma ve Çölyak” bölümünden ulaşılabilir: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/metabolizma-ve-colyak.html